Duygu Yönetimi Etkinlikler
DUYGU YÖNETİMİ ETKİNLİK KİTAPÇIĞI
Sevgili öğretmenler, çocukluk çağından itibaren duyguların fark
edilmesi ve bunların sağlıklı şekillerde ifade edilmesi önemli becerilerden bir
tanesidir. Bu amaçla duygu kontrolü ve yönetimi konusunda hazırladığımız 7
haftalık sınıf etkinliklerini içeren bu kitapçıkta öğrenciler öncelikle kontrol
etmekte zorlandığı duygularıyla tanışacak, bir iç gözlem yolculuğuna çıkacak,
bu duyguların bedenlerindeki yansımalarını fark edecek, duygularını
derecelendirip somut örneklerle ifade edecek ve duygularının kontrolünü nasıl
sağlayacağını öğrenecek aynı zamanda da kendi baş etme mekanizmalarını
belirleyip, kaynaklarını da fark edecektir. Bu yolculukta öğrencilere
yapacağınız rehberlik onlar için oldukça önemlidir. Unutmayalım ki eğitimde
feda edilecek tek bir fert yoktur ve sağlıklı bir toplum duygularını sağlıklı
şekilde dışavuran çocuk ve yetişkinlerin varlığından geçer.
Öfkeliyken
Ben
‘Öfkeliyken Ben’ adlı egzersiz
kâğıdını çocuğa verin.
Yönerge: “Elinde öfke duygusunun bedende tetikleyebileceği bazı
değişikliklerin neler olabileceğine dair bir çalışma kâğıdı yer alıyor.
Senden yakın geçmişte çok öfkelendiğini hissettiğin bir durumu hatırlamanı
istiyorum.
İlk
maddede öfkeliyken bedenimde neler oluyor, sorusuna yanıt
vermeye çalışacağız. Burada öfkenin bedeninde hangi bölgende nasıl ortaya
çıkabileceğine dair bir görsel yer alıyor. O durumu yaşadığında bedeninde
ne gibi değişiklikler olmuştu? Çalışma kâğıdında yer alan organ ya da
uzuv isimlerini işaretleyerek
ne gibi bir değişiklik yaşadığını kâğıda not etmeni istiyorum.
Kâğıtta belirtilmemiş beden duyumların varsa onları da işaretleyebilir ve
yazabilirsin.
Egzersizin
devamında ise daha özelleşmiş sorular mevcut. Lütfen öfkelenmiş halini
düşünerek bu sorulara yanıtlarını yaz.”
Not: Uygulamanız sırasında size yardımcı olacak bir
yöntem, çocuk ya da genç ile birlikte kendi deneyimlerinizden yola çıkarak
bu soruların yanıtlarını paylaşmak olabilir. Örneğin, öfkeliyken benim
kaşlarım çok çatılır ve gözlerim çizgi gibi olur derken, bunu canlandırma
yoluyla ifade edebilirsiniz. Böylece çocuğa rol modeli olur ve onun kendini
açmasını kolaylaştırırsınız.
ÖFKELİYKEN
BEN...
Geçmişte öfke hissettiğin
birkaç durumu hatırla ve o durumlarda bedeninde nerede ve nasıl
değişiklikler hissettiğine odaklan. Hatırladığın belirtileri aşağıdaki
görselde uygun yerlere not al.
1 Öfkeliyken bedenimde neler oluyor?
2 Öfkeliyken
nasıl yürüyorum?
3 Öfkeliyken
nasıl konuşuyorum?
4 Öfkeliyken
nefes alış verişim nasıl oluyor?
5 Öfkeliyken bedenim nasıl
görünüyor?
6 Öfkeliyken
yüzüm nasıl bir şekil alıyor?
7 Öfkeliyken
zihnimden neler geçiyor?
2.Hafta: Egzersiz 2
Öfke
Termometresi
Bu egzersiz 2
aşamadan oluşmaktadır:
•
1. Aşamada
geçmişte öfke hissettiğiniz birkaç durumu hatırlayın ve her bir örnek
için hissettiğiniz öfkenin derecesine veya şiddetine 0 ile 10 arasında bir
puan verin. Yüksek puanlar düşük puanlara göre öfkenin yoğunluğunun
daha fazla olduğunu temsil etmektedir.
Yaşadığınız
öfkenin şiddetini belirlerken aşağıdaki termometre üzerindeki cetveli de
kullanabilirsiniz.
•
2. Aşamada bu
farklı örneklerde olayı nasıl yorumladığınızı ve nasıl bir deneyim
yaşadığınızı düşünün ve bu deneyimleri birbiriyle karşılaştırarak,
sizin için öfkenin şiddetini arttıran ve azaltan unsurların neler olduğunu
belirleyin.
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
3.Hafta: Egzersiz 3
İç Dünya Gözlemi
Çalışma kâğıdını çocuğa
verdikten sonra aşağıdaki yönergeyi paylaşın:
Yönerge: “Hepimizin öfke ile baş etmede çeşitli zorlukları olabilir. Şimdi
birlikte geçmişte öfkenle baş etmekte zorlandığın bir durumu daha
derinlemesine incelemeye çalışacağız. Sana verdiğim bu egzersiz kâğıdında
öfke deneyiminin boyutlarına ilişkin bazı boşluklar var. Senden sorulara yanıt
vererek kâğıdı doldurmanı istiyorum. Ardından yazdıklarını birlikte gözden
geçireceğiz.”
Çocuğa yeterince süre vererek
kâğıdı doldurmasını bekleyin. Sonrasında yazdıklarını okumasını isteyin. Bu
aşamada herhangi bir yargıda bulunmamayı ve çocuğun deneyimini sadece anlamaya
çalışmayı ihmal etmeyin. Eğer durum/ düşünce/ duygu/ davranış
boyutlarını ayrıştırmakta zorlanmışsa olaya dair yazdıklarını doğru boyutla
ilişkilendirmesine yardımcı olun. Sonrasında bulduğu alternatif düşünceleri değerlendirirken uygun
olanlara olumlu geribildirimler verin ve yazdıklarına ek olarak yeni
düşünceler üretmesine katkıda bulunun.
Çalışma
tamamlandıktan sonra şu bilgiyi paylaşın: “Bu yaptığımız çalışmayı
bir öfke günlüğü olarak düşünebilirsin. Senden bir sonraki
görüşmemize kadar öfke yaşadığın durumları bu çalışma kâğıtlarına
kaydedip bana getirmeni istiyorum. Böylece hem öfkeyle ne sıklıkta baş etmen
gerektiğini görebilir hem de bu sırada ne gibi zorluklar yaşadığını
birlikte gözden geçirebiliriz. Alternatif düşünce üretmek bir beceridir
ve ne kadar çok uygulama yaparsan o kadar otomatik hale gelir. Bu nedenle
hafta içinde yapacağın tekrarları oldukça önemsiyorum.”
İç Dünya
Gözlemi
Bu form gün içinde başından
geçen ve sana olumsuz duygular yaşatan deneyimlerinden yola çıkarak
dolduracağın bir çeşit günlük tutma egzersizidir. Gün içinde seni
duygusal olarak etkileyen (örneğin öfke uyandıran) olaylardan birini
seçerek bu çalışmayı yapabilirsin. Bunu ne kadar sık yapabilirsen o kadar
yararlı olur; dolayısıyla belli bir süre sonunda bu deneyimlerinin toplamını
gözden geçirmen, sana iç dünyanda olup biten ve seni etkileyen durumlara
dair farkındalık kazandıracaktır.
Yaşadığım Durum-Başıma Gelen Olay
..........................................................................................................................................
Olaya Dair Düşüncelerim ve Yorumlarım
..........................................................................................................................................
Duygularım ve Hissettiklerim (Her duygunun şiddetini 0 ile 10 puan
arasında değerlendirin.)
..........................................................................................................................................
Bedenimdeki Yansımaları
..........................................................................................................................................
Gösterdiğim Davranışlar
..........................................................................................................................................
Aldığım Tepkiler
..........................................................................................................................................
Alternatif Düşünce ve Davranışlarım Ne Olabilirdi?
..........................................................................................................................................
4.Hafta:
Egzersiz 4
Sınıfta
çocuklarla birlikteTers Yüz (Inside Out) filmi izlenir ve aşağıdaki sorular
üzerinden film üzerine sohbet ederek ve varsa çocukların sorularını
yanıtlayarak filmden öğrenilenlerini pekişmelerine yardımcı olunur.
·
“Filmde duygular arasında nasıl farklar gözlemledin?
·
Her bir duygunun kişiye faydası nedir?
(Örneğin korkunun biri bizi tehlikelerden uzak tutar.)
·
Filmdeki
adalardan yola çıkarak düşünürsek, yeni bir duygu- sal durumu nasıl
deneyimlediğimiz ile geçmişe dair anılarımız arasında nasıl bir ilişki söz
konusu olabilir?
·
Sizin sık
yaşadığınız bir duygu hangisi?
·
Hangi
duygular baskındı/çekinikti?
·
Hangileri
aldığın kararda veya davranışında daha fazla etkili oldu?
·
O
sırada farklı bir duygu baskın olsa, aynı durumu nasıl yaşardın? Alternatif
tepkilerin nasıl olurdu?
·
Yaşamında
karşındaki insanın duygularını anlamanın sence nasıl bir önemi ve anlamı
var?”
5.Hafta:
Egzersiz 5
Aşağıdaki fiziksel aktivitelerden
sevdiklerin var mı? Varsa onların yanına gülen yüz çiz. Öfkeni yatıştırmak ve
sakinleşmek için hangilerini seçerdin? Başka hangi yöntemler kullanırsın? Senin
kaynakların neler?
·
Top oynamak
·
Müzik dinlemek
·
Kitap okumak
·
Yüzmek, suya dalmak
·
Yoga yapmak
·
Yürüyüş yapmak
·
Parkta salıncakta sallanmak
·
·
Hamur yoğurmak
·
Yatakta zıplamak
·
Koşu yapmak
·
Resim çizmek
·
Göl kenarında piknik yapmak
·
Kurabiye yapmak
·
Bilgisayar oyunu oynamak
·
Duş almak
·
Evcil bir hayvanla oynamak
·
Yazı yazmak
6.Hafta: Egzersiz 6
Beceri Geliştirme: Nefes Almak
Solunumun bir yetenek olduğunu söylemek kulağa tuhaf geliyor
çünkü bilinçsizce yapıyoruz. Bununla birlikte, birçok insan hayal kırıklığı ve
stres hissederken nefeslerini tutma veya kaburga nefesi alma eğilimindedir.
Öfkeyi ve diğer güçlü duygularınızı(kaygı gibi) yönetmeye yardımcı olmak için
nefes almanın daha etkili bir yolu vardır: Karın nefesi almak. Buna
“diyafram nefesi” adı verilir. Bir başka nefes alma stratejisi derin nefes
almaktır(her an değil,yalnızca gergin bir anda). Aşağıdaki etkinlikler,
çocukların nefes kontrollerini arttırmalarına yardımcı olmak için çeşitli nefes
tekniklerini uygulamanın yollarını sunuyor.
Not:Nefes almayı içeren herhangi bir egzersizde olduğu gibi,
siz veya çocuklar halsiz hissederseniz ya da başınız dönmeye başlarsa,
aktiviteyi durdurun.
1-Tüyü Havada Tutma
2-Balon Şişirme
3-Ejderha Gibi Üflemek
Daha küçük olan
çocuklar, ejderha gibi nefes vermeye yönelik bu yaşa uygun aktiviteyle derin
nefes egzersizi uygulayabilir.Çocuk, karton ruloyu ağzına tutar(rulo bir
ejderhanın ağzına benzer şekilde boyanır) ve hareket eden peçete alevlerinin
“görülebilmesi” için güçlü bir şekilde nefes verir.
Malzemeler:
·
Makas
·
Kırmızı, sarı ve turuncu peçeteler
·
Ejderin burnu için karton rulo (kendi rulonuzu
kartondan yapabilir veya tuvalet kağıdı rulosunu veya diğer mukavva ruloları
kullanabilirsiniz)
·
Yapıştırıcı
·
Keçeli kalemler
·
Ponponlar ve yapışkanlı gözler (isteğe balı)
Yönergeler:
·
Peçeteleri, ejderhanın burnunun uzunluğuna bağlı
olarak yaklaşık 5-10 inç(13-25cm) ince şeritler veya alevler gibi kesin.
·
Peçete alevlerinin uçlarını rulonun iç kenarına
yapıştırın. Tutkalın kurumasını bekleyin.
·
Keçeli kalemleri ruloyu yeşile ya da başka
ejderha renklerine boyamak için kullanın. Cilt rengi üzerine pullar çizmek için
koyu renkli bir kalem kullanın.
·
İsterseniz ejderhaya burun delikleri ve gözler
yapın. Önce gözleri yapmak için peçeteyi küçük toplar şeklinde yuvarlayın,
ardından burun ucuna onları yapıştırın; daha sonra küçük kağıt şeritlerinden
mini rulolar yapın ve burun delikleri üzerine yapıştırın. Alternatif olarak,
ponponları ve yapışkanlı gözleri tutkalla tutturun.
·
Tutkalın kurumasını bekleyin.
·
Tüpün içine üfleyin ve “alevler” hareketini
izleyin.
7.Hafta: Egzersiz 7
Duygusal Düzenleme
Etkinlik: İçindeki Huzurlu Yere Git
“Gözlerini kapat. Yavaşça nefes al ve nefes
ver. Nefesinin sesini duymaya odaklan. Şimdi o ses seni, HUZUR ADASI isimli
sihirli bir yere, gizli bir ülkeye götürecek. Vücudunu iyice gevşet. Şimdi,
üzerinde ve altında parıldayan yıldızların arasında yüzüyorsun. Kayan bir
yıldız, yüzüne parıltılı bir iz bırakarak gözlerinin önünden geçiyor.
Birden önünde mor, mavi ve yeşil renk
sarmalından oluşmuş bir tünel çıkıyor. Tünel seni bembeyaz pofuduk bir bulutun
üzerine doğru hafifçe iterken sen sevgi dolu ve sımsıcak hissederek bu sarmalın
içine dalıyorsun. Bulut, bir lokum gibi yumuşacık. Onunla kucaklaşıyor gibi
içine gömülüyorsun. İşte şimdi HUZUR ADASI’ndasın. Gökkuşağının dans eden küçük
parçacıkları ufukta serpilirken gökyüzü ışıltılı mavi bir renk alıyor.
Neredeyse uzanıp ona dokunabilirsin.
Bulutunun etrafı mavi ve mor çiçeklerle
sarılmış bir suyun üzerine yavaşça indiğini fark ediyorsun. Çok güzel
kokuyorlar, neredeyse tatlarına bakabilirsin. Çıplak ayaklarının altındaki
çimen oldukça yumuşak. Ufuktaki bulutlar dağıldığında, önünde mücevherlerden
yapılmış ışıltı basamakları olan gümüş ve altın bir kalenin belirdiğini
görüyorsun. Çıplak ayağının altındaki serin mücevherleri hissederek bir adım
atıyorsun. Kaleye doğru yürüyorsun. Eski tahta kapı, yumuşak bir gıcırtıyla
açılıyor ve sen dikkatli bir adım atarak içeriye giriyorsun.
Karşına bir oda çıkıyor, duvarları kraliyet
mavisi renginde ve ortasında altından bir masa var. Masanın üzerindeki ışıltılı
parlak kavanozun yanında bir not duruyor. Notta şu yazıyor:
Huzur ve Barış Kalesi’ne hoş geldin.
Gözlerini kapat. Kendin için yarattığın tüm umutlarını ve hayallerini gözünde
canlandır. Kendine güvenmek ister misin? O zaman kendine güven. Kontrolde olmak
ister misin? O zaman sadece dileme, ol. Bir avuç dolusu pırıltı al ve o
hayalleri kendin için tekrarla. Hazır olduğunda gözlerini aç. Sadece hatırla,
bugün kurduğun o hayalleri ve o yeri kendine hatırlat. Hatta kıyafetlerinin
üzerinde kalmış pırıltı tanecikleri bile bulabilirsin.
Şimdi gözlerini aç. Nasıl hissediyorsun?”
Faydalanılan
Kaynaklar:
1-Temiz,N.,2020.”Duygusal Zeka Kulübü”.Sola
Kidz Yayınları
2-Brukner,L.2020.”Çocuklar İçin
Otokontrol”. Sola Kidz Yayınları
3-Thomas,B.,2020.”Çocuklar İçin Duygularla
İletişim Becerileri”.Sola Kidz Yayınları
4-Thomas,B.,2020.”Çocuklar İçin Yaratıcı
Baş Etme Becerileri”.Sola Kidz Yayınları
5-“Gençlere Yönelik Öfke Yönetimi
Becerileri Eğitim Kitapçığı” Unicef Yayınları
Yorumlar
Yorum Gönder